ΠΩΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΤΕ ΜΕ ΤΑ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΑ (ΤΑ ΠΑΝΤΑ)

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Το Ελικόπτερο

Πηγαίνοντας να αγοράσουμε ένα ελικόπτερο πρέπει να έχουμε

υπ' όψη τα εξής: Εάν το ελικόπτερο προορίζεται για (αρχική) 

εκπαίδευση, να περιλαμβάνει στον στάνταρτ εξοπλισμό του: 

στροφείο με συλλογικό βήμα (collective pitch) και σύστημα

ελεύθερης περιστροφής (autorotation). Επίσης πρέπει να έχει

κατανοητό τρόπο συναρμολόγησης, εύκολη...

    πρόσβαση σε όλα

τα σημεία του μοντέλου, προσιτή τιμή και επάρκεια ανταλλακτικών

Υπάρχουν μοντέλα με πλαστικά μέρη και μοντέλα εξ' ολοκλήρου 

μεταλλικά. Η ποιότητα των μοντέλων...
    με πλαστικά μέρη είναι αρκετά υψηλή σήμερα, με μεγάλη αντοχή και

πιστότητα. Κάτι που συνιστάται για αρχική εκπαίδευση. Διότι το 

πλαστικό μέρος του ελικοπτέρου αν κτυπηθεί μας δείχνει αμέσως

αν έχει καταστραφεί ή όχι, σε αντίθεση με τα μεταλλικά που 

παραμορφώνονται και μας δυσκολεύουν να βρούμε το πρόβλημα.

Στην Ελλάδα αυτή την στιγμή υπάρχουν αρκετά μοντέλα

(μικρά και μεγάλα) που ανταποκρίνονται σ' αυτές τις προδιαγραφές.

Οι κατηγορίες μοντέλων ελικοπτέρων που υπάρχουν παίρνουν το 

όνομά τους από...το μέγεθος του κινητήρα που φέρουν. Τα μεγέθη

 των κινητήρων είναι: 10, 20, 30, 40, 50, 60 που αντιστοιχούν στο 

ανάλογο μέγεθος, όγκο και βάρος του ελικοπτέρου. Μπορούμε να

 επιλέξουμε αυτό που θέλουμε, έχοντας πάντα υπ' όψη μας τον λόγο

 της επιλογής του.

Αλλά αγοράζοντας ένα κιτ ελικοπτέρου δεν τελειώσαμε. Πρέπει τώρα να 

επιλέξουμε τον κινητήρα και τα ηλεκτρονικά.

Ο κινητήρας

 Εδώ θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί: Ο κινητήρας που

 θα διαλέξουμε για το ελικόπτερό μας θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε

 ελικοπτερικός (Heli) και να το γράφει!! Και ο λόγος είναι ο εξής: Στο 

ελικόπτερο ο κινητήρας δουλεύει κάτω από σκληρές συνθήκες

 καταπόνησης, συνεχώς σε ψηλές στροφές και σε ψηλές θερμοκρασίες

 που επιδεινώνονται από τον κακό αερισμό. Αλλά υπάρχει και ένας

 ακόμη λόγος: Ζητάμε συνεχώς το μάξιμουμ των δυνατοτήτων του και 

οι κινητήρες ΗΕLΙ μας δίνουν την μέγιστη ροπή στο σημείο που πρέπει,

 δηλαδή στην αιώρηση. Ακόμα για τους πιό πάνω λόγους πρέπει να 

χρησιμοποιούμε και το κατάλληλο καύσιμο για να έχουμε όσο το 

δυνατό καλύτερη λίπανση του κινητήρα και αυτό συνίσταται στην 

περιεκτικότητα και την ποιότητα του λαδιού.

Το σύστημα τηλεκατευθύνσεως

Ερχόμαστε τώρα στην επιλογή τηλεκατευθύνσεως. Τα σημερινά

 ελικόπτερα χρησιμοποιούν για τον χειρισμό τους πέντε κανάλια 

και το βασικότερο, αυτά πρέπει να μιξάρονται μεταξύ τους, π.χ.

 ταυτόχρονη κίνηση από το ένα stick τριών servos (κινητήρα, βήμα, ουρά) 

που σημαίνει ότι και η τηλεκατεύθυνση που θα χρησιμοποιήσουμε 

πρέπει να γράφει ΗΕLΙ !!

Για την αρχική εκπαίδευση ένα πεντακάναλο σύστημα είναι αρκετό.

Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε είναι τα servos που θα

 χρησιμοποιήσουμε. Γιατί το ελικόπτερο έχοντας, όπως είναι 

φυσικό, κραδασμούς, μπορεί να καταστρέψει πολύ εύκολα 

ένα servo (το μοτέρ ή το ποτενσιόμετρό του), αν δεν είναι heli.

Τα heli-servos έχουν μακροζωία και εκτός των άλλων προτερημάτων

 έχουν σταθερή επαναφορά στο κέντρο τους. Πράγμα τελείως απαραίτητο

 για ένα ελικόπτερο. Στα ηλεκτρονικά μέρη του ελικοπτέρου απαραίτητο 

εξάρτημα αποτελεί το γυροσκόπιο (Gyro). Η τοποθέτηση ενός

 γυροσκοπίου στο μοντέλο μας θα μας βοηθήσει πάρα πολύ

 στην εκπαίδευση. Κάνει μία πάρα πολύ βασική διόρθωση που

 με το χέρι μας είναι τρομερά δύσκολο να το πετύχουμε. Και αυτό

 δεν είναι άλλο από την συνεχή διόρθωση της εκτροπής της ουράς, 

εξ' αιτίας της ροπής του κινητήρα. Το Gyro επιτρέπεται από τους 

κανονισμούς αγώνων. Η μπαταρία του δέκτη να είναι τουλάχιστον 1000ρα.

Η ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ

Αφού έχουμε συγκεντρώσει μοντέλο, κινητήρα, ηλεκτρονικά, 

μπορούμε να προχωρήσουμε στην συναρμολόγηση. Πριν αρχίσουμε

 όμως πρέπει απαραίτητα να μελετήσουμε το βιβλίο συναρμολόγησης.

 Δεν θα πρέπει να ξεκινήσουμε έχοντας απορίες. Πρέπει να 

ακολουθήσουμε ακριβώς τις οδηγίες του κατασκευαστή. Είναι ο

 μόνος που ξέρει τόσο καλά το μοντέλο του. Εάν έχουμε αμφιβολίες

 για οποιοδήποτε στάδιο της κατασκευής θα πρέπει να συμβουλευτούμε

 κάποιον που γνωρίζει το συγκεκριμένο μοντέλο. Τα στάδια 

συναρμολόγησης περιγράφονται λεπτομερώς στις οδηγίες ή 

στο σχέδιο που συνοδεύει το μοντέλο.

Αφού συναρμολογήσουμε το μοντέλο ελέγχουμε τα ηλεκτρονικά 

αν έχουν όπως φαίνεται στο σχέδιο την σωστή διάταξη και προστασία 

π.χ. ο δέκτης πρέπει να προστατεύεται επιμελώς σε αφρώδη βάση

 και οι σερβομηχανισμοί να στερεωθούν καλά χωρίς να κουνιούνται, 

αλλά πάντα χωρίς να συμπιεστούν τα αντικραδασμικά λαστιχάκια. 

Το Gyro τοποθετείται βάση του σχεδίου και οπωσδήποτε επάνω σε

 αντικραδασμική βάση.

ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε καλά είναι πως θα ρυθμίσουμε 

το μοντέλο μας. Συνήθως οι οδηγίες σ' αυτό το σημείο δεν είναι 

πάντοτε ακριβείς. Μία βασική ρύθμιση είναι η σχέση του κινητήρα

 με το συλλογικό βήμα. Θα χρησιμοποιήσουμε τον εξής πίνακα:

 

Θέση του stick βήματος	Γωνία βήματος των blades του κεντρικού ρότορα	Ποσοστό κινητήρα
Stick setting (pitch)	Pitch angle of the main rotor blades	Motor setting
minimum - ελάχιστο 20% 40% 60% 80% maximum - μέγιστο	1o 2o 3o 4o 5o 6o	Idle - ρελαντί 30% 60% 90% full throttle (πλήρης ισχύς) full throttle (πλήρης ισχύς)

Επίσης προσέχουμε την σχέση elevator - aileron με το swashplate 

ούτως ώστε το τελευταίο να είναι τελείως οριζόντιο όταν το stick του 

cycle είναι ελεύθερο. Ρυθμίζοντας το βήμα του πίσω στροφείου θα 

πρέπει η αλλαγή του βήματος να γίνεται αυτόματα με την κίνηση του

 stick του κινητήρα -συλλογικού βήματος.

Το ζύγισμα των blades πρέπει να γίνεται προσεκτικά για να

 αποφεύγουμε κραδασμούς στο μοντέλο. Καθώς επίσης και

 του stability bar. Υπάρχουν για τον σκοπό αυτό έτοιμοι μηχανισμοί 

ζυγίσματος στο εμπόριο που βοηθούν πολύ. Αφού τελειώσουμε

 την συναρμολόγηση του ελικοπτέρου είμαστε έτοιμοι για την δοκιμή του.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΤΗΣΕΩΣ

Πριν από κάθε πτήση: ελέγχουμε την κατάσταση της μπαταρίας

 του δέκτη και του πομπού. Την ομαλή λειτουργία των servos. 

Δεν θα πρέπει να υπάρχει η παραμικρή ανωμαλία στην κίνηση

 των servos. Βάζουμε τον κινητήρα μπροστά προσέχοντας πάντα 

το stick του να είναι στην θέση LOW και ελέγχουμε το ρελαντί με

 το trim. Τοποθετούμε πάντα το μοντέλο σε επιφάνεια χωρίς σκόνες,

 πετραδάκια ή νερά και σε απόσταση τουλάχιστον 5 μ. από εμάς.

 Δοκιμάζουμε το μοντέλο σε αιώρηση σε ύψος μισού μέτρου. Να

 μην έχει κραδασμούς ή απότομες εκτροπές. Το στροφείο να μην

 έχει ασύμμετρο tracking.

Μπορούμε να πετάξουμε μπροστά και μακριά μας μόνο όταν

 ο χώρος είναι τελείως ελεύθερος από κάτω. Μετά την προσγείωση 

κλείνουμε πάντα τον κινητήρα στο σημείο προσγειώσεως. Φέρνουμε

 το μοντέλο στα pits. Ελέγχουμε την θερμοκρασία του κινητήρα. 

Ελέγχουμε τα ακρόντιζα στο στροφείο και το swash plate. Σε 

περίπτωση μικροκτυπήματος του μοντέλου ελέγχουμε όλες τις

 ντίζες. Εάν υπάρξει ράγισμα των blades του κεντρικού στροφείου

 δεν τα ξαναχρησιμοποιούμε. Η ταχύτητα περιστροφής και η 

φυγόκεντρος δύναμη του κεντρικού στροφείου καθιστούν άκρως

 επικίνδυνα κτυπημένα ή παραμορφωμένα blades.

Η ΠΡΩΤΗ ΠΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Εάν ο μοντελιστής είναι αρχάριος σε καμία περίπτωση δεν του

 συνιστούμε να ξεκινήσει το μοντέλο μόνος του. Οι οδηγίες που 

ακολουθούν αφορούν τον έμπειρο χειριστή. Πριν βάλουμε

 μπροστά τον κινητήρα ελέγχουμε όλες τις κινήσεις: κινητήρας

 -ουρά -συλλογικό βήμα -κυκλικό βήμα.

Οταν βεβαιωθούμε ότι όλα δουλεύουν σωστά, ρίχνουμε μία 

τελευταία ματιά σε όλες τις αρθρωτές συνδέσεις (ντίζες, ακρόντιζα).

 Βάζουμε τον κινητήρα μπροστά κρατώντας πάντα το ελικόπτερο 

από το στροφείο. Ρυθμίζουμε το ρελαντί ώστε να μη συμπλέκει το 

στροφείο. Τοποθετούμε το μοντέλο στο σημείο δοκιμής -απογειώσεως

 και απομακρυνόμαστε μερικά μέτρα. Αρχίζουμε να ανεβάζουμε το 

stick του κινητήρα -συλλογικού βήματος σιγά -σιγά. Φθάνοντας το 

stick στην μέση περίπου της διαδρομής του, το ελικόπτερο θα 

πρέπει να αρχίζει να ξεκολλάει από το έδαφος.

Ο κινητήρας θα πρέπει να έχει στροφές σταθερά αυξανόμενες.

 Αν όχι, τον ρυθμίζουμε. Μόλις το ελικόπτερο ξεκολλήσει, θα 

πρέπει να μένει σταθερό χωρίς να στρίβει αριστερά ή δεξιά,

 μπροστά ή πίσω. Αν συμβαίνει αυτό ρυθμίζουμε τα trims έως

 ότου σταθεροποιηθεί. Το τριμάρισμα γίνεται περίπου στο ένα 

μέτρο από το έδαφος.

Κοιτάζουμε την άκρη των blades του main rotor ώστε να γυρίζουν 

στο ίδιο ύψος (να έχουν το ίδιο tracking). Αν έχουν διαφορά, το 

προσγειώνουμε, ρυθμίζουμε το βήμα του ενός blade, μέχρι να

 φαίνονται κατά την περιστροφή σαν ένα blade. Οταν είμαστε 

σίγουροι ότι όλα είναι ρυθμισμένα τέλεια και μόνο τότε, αρχίζουμε

 την εκπαίδευση. Για να πούμε ότι το ελικόπτερό μας είναι

 ρυθμισμένο και τριμαρισμένο τέλεια, αυτό θα πρέπει να 

στέκεται άνετα σε αιώρηση, χωρίς καμία τάση εκτροπής.

Η αιώρηση

Η πρώτη και βασική άσκηση εκμάθησης του ελικοπτέρου είναι

 η αιώρηση (hovering). Η προσπάθειά μας στην άσκηση αυτή

 είναι να κρατήσουμε το ελικόπτερο ακίνητο για όσο χρόνο 

μπορούμε περισσότερο. Πράγματι είναι το πιό δύσκολο στάδιο

 στον έλεγχο ενός ελικόπτερου. Οι κινήσεις μας πρέπει να είναι 

πολύ γρήγορες και κοφτές. Να μην αφήνουμε να σηκώνεται το 

ελικόπτερο περισσότερο από μισό μέτρο. Οταν θα μπορέσουμε

 να το κρατήσουμε ακίνητο στους 10 πόντους από το έδαφος 

τόσο εύκολα θα μπορέσουμε να το κρατήσουμε και στα δέκα μέτρα.
   Πάντα κρατάμε το ελικόπτερο για ασφάλεια 5 μέτρα μακριά μας και με

 κατεύθυνση πάντα κόντρα στον άνεμο. Η ευθυγράμμιση της 

ατράκτου στον άνεμο βοηθά στην σταθερότητα.

Αφού είμαστε σίγουροι ότι κάνουμε άνετα αιώρηση χωρίς να μας φεύγει το ελικόπτερο προς καμία κατεύθυνση είμαστε έτοιμοι για την επόμενη άσκηση. Αφήνουμε το ελικόπτερο, από το ύψος των ματιών, να προχωρήσει προς τα εμπρός με πολύ μικρή ταχύτητα, ούτως ώστε να μπορούμε να το ακολουθήσουμε περπατώντας από σταθερή απόσταση μερικών μέτρων. Η άσκηση αυτή θα συνεχιστεί έως ότου άνετα να μπορούμε από αιώρηση να μπαίνουμε σε προχωρητική και από προχωρητική να μπαίνουμε σε αιώρηση.

Οταν θα ελέγχουμε απόλυτα και αυτή την άσκηση καιρός είναι  από αιώρηση να αφήνουμε το ελικόπτερο να μπαίνει σε  προχωρητική και ξανά σε αιώρηση, ενώ εμείς θα είμαστε  ακίνητοι. Μπορούμε μετά να αρχίσουμε να ολισθαίνουμε  το ελικόπτερο πλάγια από το ύψος του ενός -δύο μέτρων και  πάντα να το ξαναφέρνουμε σε αιώρηση.

Σκοπός μας με αυτές τις ασκήσεις είναι να ελέγξουμε απόλυτα το κυκλικό βήμα σε συνδυασμό με το συλλογικό βήμα πράγμα απαραίτητο για τον σωστό έλεγχο του ελικόπτερου. Δεν μπορούμε να πούμε ποτέ ότι ελέγχουμε το ελικόπτερο όταν δεν κάνουμε αιώρηση με πολύ άνεση και σ' αυτό το κρίσιμο σημείο πρέπει να επιμείνουμε αρκετά. Οσο πιό άνετα ελέγχουμε το ελικόπτερο στην αιώρηση τόσο πιό εύκολα γίνονται τα επόμενα βήματα και κυρίως χωρίς σπασίματα.

Μετά την προχωρητική μπορούμε να αρχίσουμε την κυκλική πορεία του ελικοπτέρου, γύρω από εμάς. Πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε το ελικόπτερο από το πλάι. Δεξιές και αριστερές στροφές μας δίνουν την δυνατότητα να βλέπουμε και να ελέγχουμε την συμπεριφορά του ελικοπτέρου σε όλες τις θέσεις προς εμάς και προς τον άνεμο, που πράγματι είναι ιδιόμορφη η συμπεριφορά του. Και να μη ξεχνάμε ποτέ, είναι ένα δυναμικά ασταθές αεροσκάφος. Το ελέγχουμε τέλεια, το απολαμβάνουμε πλήρως.

 

Η προχωρητική πορεία

Από την θέση αιωρήσεως και από ύψος 45 μέτρων κινούμε το stick του κυκλικού pitch (elevator) προς τα εμπρός δίνοντας ταυτόχρονα κινητήρα και συλλογικό βήμα. Οταν το ελικόπτερο αποκτήσει σχετική ταχύτητα και απόσταση ελέγχου από εμάς, το στρίβουμε με ailerons και ουρά, έως ότου αρχίζει να κάνει κυκλική μαλακή κίνηση. Αφού διαγράψει εμπρός μας ένα κύκλο με την διαδικασία από προχωρητική σε αιώρηση σημαίνει ότι αρχίζουμε να ελέγχουμε το μοντέλο.

 

Η ελεύθερη περιστροφή

Μία πάρα πολύ βασική άσκηση που θα πρέπει να εξασκηθούμε αμέσως μετά είναι η ελεύθερη περιστροφή (autorotation). Επειδή υπάρχει η πιθανότητα να κρατήσει ο κινητήρας μας θα πρέπει να μπορούμε να κατεβάσουμε το ελικόπτερο με ασφάλεια. Στην ρύθμιση του μοντέλου μας έχει προβλεφθεί αυτή η διαδικασία.

Πως κάνουμε autorotation: Από σχετικό ύψος περίπου 15-20 

μέτρων και με μικρή προχωρητική ταχύτητα κατεβάζουμε κινητήρα

 και συλλογικό βήμα στην θέση LOW. (Δεν είναι απαραίτητο για την

 αρχική εκπαίδευση μας να χρησιμοποιούμε τον διακόπτη HOLD

 μέχρις ότου συνηθίσουμε την συμπεριφορά του μοντέλου). Το 

ελικόπτερο θα αρχίσει να χάνει ύψος και να κινείται προς τα εμπρός.

 Ελέγχουμε κατά την κάθοδο με το stick του κυκλικού βήματος την 

οριζόντια θέση του. Οταν φθάσει σε ύψος 5 μέτρων περίπου, 

μηδενίζουμε την προχωρητική ταχύτητα τραβώντας το κυκλικό 

βήμα πίσω έως ότου έχουμε μόνο κάθετη κάθοδο του ελικόπτερου.

 Οταν φθάσει περίπου στα δύο μέτρα από το έδαφος αυξάνουμε το

 συλλογικό βήμα έως ότου το μοντέλο μπει σε αιώρηση. Αμέσως

 προσγειωνόμαστε.

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

Η συντήρηση του ελικόπτερου είναι απαραίτητη. Μετά από κάθε 

δοκιμή ελέγχουμε όλες τις βίδες που πιθανόν να έχουν αποκτήσει 

μπόσικα. Καθαρίζουμε από τα λάδια το σασί για να αποφύγουμε 

περαιτέρω προβλήματα.

Αδειάζουμε όλο το υπόλοιπο καύσιμο από το tank. Στερεώνουμε 

τα blades σταθερά για να αποφύγουμε τυχόν κτυπήματά τους. Εάν

 τα blades είναι ξύλινα τα προστατεύουμε από υγρασία. Και γενικώς

 προστατεύουμε το ελικόπτερο από χώρους που μπορεί να έχουν

 ψηλή υγρασία. Κάνουμε τις ενδεδειγμένες ενέργειες για την 

συντήρηση του κινητήρα. Τέλος ελέγχουμε τακτικά την εμβέλεια 

του συστήματος.

Νίκος Κλαυδιανός